IBS مخفف Irritable Bowel Syndrome
(به فارسی سندرم روده تحریک‌پذیر) اختلال عملکردی دستگاه گوارش است. به این معنا که مشکلی در عملکرد طبیعی روده به وجود می‌آید نه در ساختار آن. به همین جهت، معمولاً در بررسی‌های بالینی نشانه ظاهری ندارد. اگرچه IBS سبب آسیب دائمی به روده نمی‌شود، اما به شدت بر کیفیت زندگی فرد مبتلا اثرگذار است.
در این سندرم روده بزرگ حساس‌تر شده و نحوه انقباض ماهیچه‌های آن تغییر میکند. این تغییر باعث بروز طیف وسیعی از علائم گوارشی آزاردهنده در فرد می‌شود.
اگرچه این اختلال بیشتر روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما سایر قسمت‌های دستگاه گوارش نیز از اثرات آن در امان نیستند.
اگر علامت یبوست در این بیماری غالب باشد به آن IBS-C و اگر اسهال علامت غالب باشدIBS-D گفته می‌شود.
IBS و علائم آزاردهنده آن
ـ گرفتگی عضلات شکمی و احساس درد در این ناحیه
ـ تغییر در عادات روده‌ای (اسهال، یبوست یا ترکیبی از هر دو)
ـ نفخ
ـ سوزش معدع و رفلاکس
ـ حالت تهوع
ـ بی‌اشتهایی
ـ کاهش وزن
ـ احساس تخلیه ناقص روده حتی پس از دفع
ـ خروج مخاط از روده
چرا به IBS مبتلا می‌شویم؟
علت دقیق این اختلال هنوز نامشخص است، اما عوامل زیر میتواند در ایجاد آن نقش داشته باشد:
ـ اختلال در محور مغز – روده (Gut-Brain Axis): ارتباط تنگاتنگ و پیچیده میان مغز و روده تمامی ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین جهت، گاهی از روده با عنوان «مغز دوم» یاد می‌شود.
ـ التهاب و عفونت روده
ـ دیسبیوز یا برهم خوردن تعادل میکروبی فلور روده
ـ ژنتیک
ـ ضعف سیستم ایمنی
ـ اختلالات هورمونی به‌ویژه در خانم‌ها
ـ مصرف طولانی‌مدت داروهای آنتی‌بیوتیک
ـ اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب و استرس شدید
درمان IBS: راه‌هایی برای بهبود کیفیت زندگی
هنوز درمانی قطعی برای سندرم روده تحریک‌پذیر معرفی نشده است. داروهای موجود تنها به کنترل این بیماری کمک میکنند. اما خبر خوب اینکه ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی میتواند به کاهش علائم و حتی بهبود این بیماری منجر شود:
ـ تغییر در رژیم غذایی: شناسایی و حذف غذاهای محرک
ـ افزایش مصرف فیبر
ـ نوشیدن آب به مقدار کافی
ـ استفاده از منابع پروتئینی
ـ مدیریت استرس
ـ مصرف منظم پروبیوتیک‌ها و غذاهای تخمیری
ـ رژیم FODMAP زیر نظر متخصص تغذیه
ـ ورزش و فعالیت جسمانی منظم و مناسب
ـ مصرف داروهای ضداسپاسم با تجویز پزشک
ـ خواب کافی و باکیفیت
غذاهای تخمیری، دوست مبتلایان به IBS
غذاهای تخمیری حاوی باکتری‌هایی مفیدند که به‌طور طبیعی طی فرایند تخمیر در محصول تولید و تکثیر می‌شوند. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، یکی از علل ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، برهم خوردن تعادل باکتریایی روده است. بر این اساس، غذاهای تخمیری می‌توانند با تنظیم و بهبود عملکرد باکتری‌های روده موجب کاهش علائم دردناک و ناخوشایند این بیماری شوند.
کفیر، ساورکرات، کیمچی، کفیر آب، ماست پروبیوتیک، خیارشور تخمیری و نان خمیرترش بعضی از غذاهای تخمیری مناسب برای این بیماری است.
مکانیسم شگفت‌آور غذاهای تخمیری در کنترل IBS
فرآورده‌های تخمیری با این روش‌ها به سبب کاهش نشانه‌های سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شوند. با:
ـ افزایش جمعیت و اصلاح عملکرد باکتری‌های مفید روده
ـ مقابله با باکتری‌های بیماریزا و مضر
ـ بهبود هضم
ـ کاهش نفخ و گاز روده
ـ تقویت سیستم ایمنی
ـ کاهش التهاب
5 نکته ضروری در مصرف غذاهای تخمیری که باید بدانید
اگرچه مصرف غذاهای تخمیری برای اغلب افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر مفید است، اما توجه به نکات زیر ضروری است:
ـ برای جلوگیری از عوارض جانبی غذاهای تخمیری را به صورت تدریجی به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
ـ به واکنش‌های بدن خود توجه کنید. در صورت امکان از تغییرات ایجاد شده یادداشت‌برداری کنید تا روند بهبود بیماری خود را بهتر زیر نظر داشته باشید.
ـ بدن افراد مختلف واکنش‌های متفاوتی به غذاهای تخمیری دارد. با ایجاد تنوع در مصرف محصولات تخمیری، مناسب‌ترین محصول برای خود را بیابید.
ـ هر یک از غذاهای تخمیری حاوی گروهی از باکتری‌های مفید است. مصرف انواع مختلف نوشیدنی‌ها و سبزیجات تخمیری تنوع باکتریایی روده شما را بالا برده، روند بهبود را تسریع می کند.
ـ ایجاد نفخ در روزهای نخست مصرف کاملاً طبیعی است. زمانی لازم است تا بدن شما با شرایط جدید سازگاری پیدا کند. بنابراین، در صورتیکه این نفخ حالتی غیر عادی ندارد، به مصرف محصولات ادامه دهید، اما در صورت بروز علایم شدید، مصرف آن را قطع کنید.
غذاهایی که IBS را شعله‌ور میکنند
ـ شکر و شیرین‌کننده‌های صنعتی
ـ غذاهای چرب و دیرهضم
ـ غذاهای فرآوری‌شده و فوق فرآوری‌شده مثل سوسیس و کالباس، غذاهای آماده و نیمه‌آماده، کنسروها، تنقلات شیرین و شور، غلات صبحانه و ...
ـ کافئین
ـ الکل
ـ غذاهای تند و ادویه‌دار
ـ نان‌های تهیه شده با آرد سفید و جوش شیرین
ـ غذاهایی که FODMAP بالایی دارند. به‌طور خلاصه این غذاهای شامل کربوهیدرات‌هایی هستند که به خوبی در روده کوچک هضم نمی‌شوند و نفخ و گاز شدید ایجاد میکنند. برخی از سبزیجات، حبوبات، غلات و محصولات لبنی در این دسته قرار دارند.
درکل غذاهای تخمیری می‌توانند به بهبود علائم IBS کمک کنند. برای کسب نتیجه بهتر با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
